Proefproject Duin voor Dijk
Bekijk hier de video met kustecologe Charlotte Taelman van Universiteit Gent
Waarom? Knokke-Heist en de verwachte stijging van de zeespiegel
Dat de aarde opwarmt is ondertussen alom geweten. Maar wat wil die opwarming nu precies zeggen voor ons Knokke-Heist? En hoe schieten wij in actie? Je leest er hier alles over.
De opwarming van onze aarde leidt tot het uitzetten van zeeën en oceanen, het smelten van ijskappen en gletsjers en bijgevolg tot het stijgen van de zeespiegel. Tegen 2100 zal de zeespiegel waarschijnlijk tussen de 30 en 140 cm hoger liggen dan tegenover referentiejaar 2000. Tegen 2150 waarschijnlijk tussen de 40 en 500 cm. Hoeveel de zeespiegel exact zal stijgen, hangt sterk af van hoe we ons als mens gedragen de komende decennia.
Als de zeespiegel 1 meter stijgt, wil dit zeggen dat de huidige zeewering van Knokke-Heist op kritieke punten (rode zone op foto) niet meer voldoet bij storm en we risico lopen op overstroming, verzilting, socio-economische schade, natuurschade, enz. Stijgt de zeespiegel 2 meter, dan wordt bijna de volledige Knokke-Heistse kustlijn kritieke zone. Kortom we moeten NU handelen om onze mooie Oostkust te behouden.
Wat kunnen we doen? De opties
Er bestaan zachte, harde en hybride maatregelen om onze kustlijn te beschermen.
Zachte kustbeschermingsmaatregelen zijn hoofdzakelijk zandige maatregelen. Hieronder vallen bijvoorbeeld de zandopspuitingen van afgelopen voorjaar (februari 2023) waarbij zo’n 500.000 kubieke meter zand aangebracht werd over een afstand van 2.500 meter. Zachte maatregelen zijn echter steeds onderhevig aan water, wind, golven en getijden waardoor ze veranderingen kunnen veroorzaken in de kustlijn.
Harde kustbeschermingsmaatregelen spreken voor zich en zijn ingrijpender voor de natuur. Typische voorbeelden zijn dijken, stormmuren, ... in diverse vormen.
Hybride maatregelen ten laatste zijn een combinatie van harde en zachte maatregelen zoals de ‘duin voor dijk’ en ‘dijk in duin’ principes.
In Knokke-Heist hanteren we dus al heel wat van deze principes. Zo spuiten we de kustlijn op met zand. Er is een verbrede wandeldijk ter hoogte van Heist. Zowel in Heist (ter hoogte van het Willemspark), als in Knokke (vanaf Oosthinderstraat tot aan Het Zwin) zijn er duinen aanwezig, die de kustlijn beschermen.
Ter plaatse en Zeewaarts
Het co-creatie traject Kustvisie, samen met de geleverde onderzoeken hebben uiteindelijk geleid tot twee opties om onze strandzones op lange termijn blijvend te beschermen. Die noemen we alternatief ‘Ter plaatse’ en alternatief ‘Zeewaarts’.
Bij alternatief ‘Ter plaatse’ nemen we de kustbeschermingsmaatregelen zoals dijken en duinen binnen de zone waar ze vandaag al liggen. De kustbescherming zal dus op de huidige plek moeten ‘meegroeien’ met de zeespiegelstijging. Dijken en duinen moeten opgehoogd worden, net als de stranden. Voordelig is dat we minder ruimte én minder zand zullen nodig hebben. Nadelig is dat de noodzakelijke kustbeschermingsmaatregelen (beperkte) delen van het huidige droog strand zullen innemen.
Bij alternatief ‘Zeewaarts’ verschuiven we op termijn in één of meerdere tussenstappen de laagwaterlijn gemiddeld een honderdtal meter in zee. Voordelig is dat we zo meer ruimte creëren voor het inpassen van kustbeschermingsmaatregelen en we de huidige breedte van het droog strand behouden. Nadelig is dat we meer zand nodig hebben voor het realiseren van dit alternatief
De keuze voor de strandzone tussen het Sportstrand ter hoogte van het Rubensplein en de Paul Parmentierlaan
In verschillende studies werden een aantal kansen en knelpunten per kustzone in Knokke-Heist uitgewerkt. In deze studies wordt aangetoond dat de zone t.h.v. het Rubensplein tot aan de duinenrij in het Zoute, heel wat risico’s behelst. Bij een zeespiegelstijging van 1 meter zou in deze zone een verhoogd veiligheidsrisico zijn door de smalle kuststrook. Daarnaast wordt in deze zone al een intensief onderhoudsprogramma uitgevoerd d.m.v. zandsuppleties.
Kortom, de strook tussen het Rubensplein startend ten oosten van het Sportstrand tot een 200-tal meter richting Van Bunnenplein is dus de meest geschikte locatie voor een proefproject.
Wat zal er gebeuren?
In dit proefproject wordt resoluut gekozen voor het principe van duin voor dijk in navolging van Middelkerke en Oostende, een zachte kustbeschermingsmaatregel. Hier in Knokke-Heist ligt het duingebied dichter bij zee waardoor onderzoekers van KU Leuven en UGent de gevolgen nog beter in beeld kunnen brengen.
Het proefproject zal bestaan uit 2 zones van telkens 30 meter op 90 meter. In zone 1 wordt helmgras aangeplant, in zone 2 gaat het om het stimuleren van spontane embryonale duinbegroeiïng door o.a. hergebruik van bestaande vegetatie. Onderzoekers zullen de invloed van de duinvegetatie onderzoeken. Wij vragen dan ook met aandrang om de afgebakende duinenzones te respecteren zodat de natuur zich ten volle kan ontwikkelen! Tussen de twee duinzones wordt een doorgang naar de zee voorzien.
Waarom noemen we dit een proefproject? De helmgrassen en duinvegetatie worden geplant om van te leren en op die manier concrete en op wetenschap gebaseerde input te leveren op maat van onze gemeente. De impact van springtij en stevige stormen op dit proefproject wordt in kaart gebracht. De proefzone ligt ook dichter bij de hoogwaterlijn dan gebruikelijk. Zo wordt nagegaan of deze zachte beschermingsmaatregel volstaat om een zware storm te trotseren of als er op deze locatie stevigere ingrepen nodig zijn. Daarom nogmaals een warme oproep om de zone van het proefproject te respecteren.
Maritieme Dienstverlening Kust (MDK) biedt technische en financiële ondersteuning voor de aanplant van de vegetatie.
Timing
De zone waar het hergebruik van embryonale duinvegetatie zal plaatsvinden wordt vanaf 16 oktober 2023 gefaseerd aangelegd. De zone met aanplant van helmgras komt er midden december.