Ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de Dominicanen in het Zoute gingen we in gesprek met pater Anton Milh. In een boeiende babbel blikt hij terug op het ontstaan van het Zoutekerkje, de rol van de Dominicanen in de lokale gemeenschap en de toekomstplannen van deze religieuze gemeenschap in een mondaine badstad. Een verhaal van visie, samenwerking en verbondenheid.
Dag Anton, bedankt om ons hier vandaag op deze mooie locatie te woord te staan. Laat ons even beginnen bij het begin. Wie zijn de Dominicanen?
Anton: De orde van de Dominicanen bestaat al meer dan 800 jaar. Wij zijn een middeleeuwse orde, gesticht door Sint-Dominicus. Wat ons kenmerkt is de nadruk op de verkondiging van het woord van God. Wereldwijd zijn we met zo’n 5000 broeders actief.
Hoe zijn de Dominicanen precies in Knokke-Heist terechtgekomen?
Dat heeft te maken met de opkomst van het kusttoerisme. In Knokke-Heist kwam die ontwikkeling iets later op gang dan in bijvoorbeeld Oostende. De Compagnie du Zoute speelde hier een belangrijke rol in. De neven Lippens begrepen dat als ze hun vastgoed aan de man wilden brengen, ze ook moesten voorzien in faciliteiten zoals een park, een golfbaan, maar ook in religieuze gebouwen. Er kwam eerst een anglicaanse kerk voor de vele Engelse toeristen. Door de Eerste Wereldoorlog kwam er geen Duitse kerk. De grote vraag bleef: hoe zorgen we voor een katholieke kerk?
Hoe is die katholieke kerk er uiteindelijk gekomen?
De eerste plannen dateren van 1911. Maar de oorlog zorgde voor vertraging en er was een algemeen tekort aan bouwmaterialen. De Compagnie du Zoute hield echter vast aan het plan en heeft op eigen houtje de grond ter beschikking gesteld en fondsen verzameld. Ze hadden geen toestemming van het bisdom om een parochiekerk te bouwen. Toen de kerk in 1925 klaar was, wilde de bisschop geen priester aanstellen, en zo kwamen wij, de Dominicanen, in beeld. Op de eerste zondag van juli 1925 zijn we hier gestart.
Hoe verliep de bouw van de kerk?
Die ging verrassend snel. Tussen 1924 en 1925 werd de kerk opgetrokken. Het bisdom wou een grote kerk, maar de Compagnie wilde de harmonie van Het Zoute behouden. In de correspondentie staat zelfs de wens voor een “chapelle coquette”. In 1929 is er een pand bijgebouwd, vooral omdat er in de zomermaanden een capaciteitsprobleem was. Vandaar ook de keuze om de mis buiten te vieren vanaf Pasen wanneer het weer het toelaat.
In 1927 is de villa gebouwd waar de broeders verblijven. Alles is van de hand van de architectenfamilie Viérin. De pastorij en de kerk werden gecreëerd door de vader, het pand door de zoon. Viérin was een bekende wederopbouwarchitect die na de oorlog was aangesteld door de provincie West-Vlaanderen.
Wat is het belang van de Dominicanen voor de gemeenschap in Knokke-Heist geweest?
We zijn al honderd jaar een oase van rust in een badplaats die vaak draait rond uiterlijk vertoon. Ons kerkje is elke dag open en mensen komen er kaarsjes branden. Interessant is ook dat één van onze paters, pater De Wilde, na de Tweede Wereldoorlog de kiem heeft gelegd voor de politieke partij ‘Gemeentebelangen’. Hij vond het ridicuul dat katholieken en liberalen tegenover elkaar stonden. Zo zijn klinkende namen als Mattelaer en Lippens samen op één lijst gaan staan.
Hoe groot is de gemeenschap vandaag?
Er is geen vaste gemeenschap meer hier in Knokke-Heist. In het weekend werkt een beurtrolsysteem: dan komt één van de vier paters van het pastoraal team naar hier om de mis te leiden. De voorbije 3 zomers organiseerden we wel telkens ons zomerfestival Domifiësta en dan zijn we wel aanwezig met een team van 9 à 10 broeders. Dan keren we terug naar de oorspronkelijke seizoensinvulling met extra aanwezigheid en activiteiten.
Wat is het familiefestival Domifiësta precies en wanneer vindt het plaats?
We zijn dus tweejaar geleden gestart met het festival. Vorig jaar kwamen 200 mensen af op onze barbecue. Elk jaar proberen we iets nieuws. Dat er steeds naar gevraagd wordt, toont hoeveel mensen zich betrokken voelen.
Dit jaar vindt Domifiësta plaats van 14 t.e.m. 17 augustus 2025. We starten met een avondgebed voorgegaan door de bisschop van Brugge. Nadien is er de feestelijke opening van de tentoonstelling in het pand (ruimte voor de kerk) over 100 jaar dominicanen in Het Zoute. Daar zal ook een boek worden voorgesteld. Op 15 augustus is er een barbecue, en op zaterdagavond 16 augustus een concert van ons eigen koor, de Schola Gregoriana Dominicana.
Wat maakt het Zoutekerkje volgens jou zo bijzonder?
In de zomer is onze grote troef natuurlijk het buitengedeelte, het pand. De mis van 11 uur is bijzonder geliefd dankzij de opluistering door het dominicaans-gregoriaans koor, opgericht door Jacques Martens, die hier ook 25 jaar organist is geweest. De leden zijn leken, geen broeders, en het koor bestaat al meer dan 25 jaar. Ze zingen elke zondag in de hoogmis en treden ook op tijdens begrafenissen en huwelijken.
Is de site nog steeds eigendom van de Dominicanen?
Ja, alles hier is eigendom van de orde. Dat brengt ook kosten met zich mee. We zijn een bedelorde, dus we leven van giften. De gebouwen zijn 100 jaar oud en vragen veel onderhoud. Zo willen we de kerk herschilderen, iets wat hier aan zee idealiter om de tien jaar zou moeten gebeuren. Het is al 25 jaar geleden, dus we zijn een fundraising gestart. Het gaat om 2700 m² om opnieuw te schilderen en één vierkante meter verf kost 50 euro. Een gift overmaken kan naar VZW Paters Dominicanen: BE58 7360 4671 6779 met een vermelding van het aantal vierkante meters dat je graag wil sponsoren.
Hoe ziet je de toekomst van de Dominicanen in het Zoute?
Ik ben hoopvol. We hebben hier alles in handen om er minstens nog 100 jaar aan vast te breien. Natuurlijk zijn er uitdagingen – er zijn minder jongeren, en de opflakkering van het geloof in grote steden laat zich in een niet-stedelijke context trager voelen. Toch blijft de verbondenheid groot. Mensen huren of kopen hier voor langere periodes, vaak generaties lang, en bouwen een band op met onze kerk. Op 21 juli vorig jaar zond de VRT nog de mis van hier uit. We kregen daar enorm veel positieve reacties op. En dankzij ons 100-jarig jubileum zal Domifiësta dit jaar zeker ook weer een schot in de roos zijn.
Meevieren op Domifiësta
100 jaar Dominicanen in het Zoute. Dat vraagt om een feestje. Kom jij meevieren op Domifiësta van 14 t.e.m. 17 augustus 2025? Naast de specifieke evenementen worden er gedurende de vier dagen tal van verschillende spelletjes zoals petanque, badminton, voetbal, grimestand ... aangeboden. Daarnaast is er ook een open bar op donderdag-, vrijdag- en zaterdagnamiddag.
Donderdag 14 augustus 2025
-
15 uur: Plechtig avondgebed, voorgegaan door Mgr Lode Aerts, bisschop van Brugge
Aansluitend is de feestelijke opening van de tentoonstelling ‘100 jaar Dominicanen in Het Zoute’
- 17 uur: Opening van de bar
Vrijdag 15 augustus 2025
- 9 uur: Ochtendgebed
- 9.30 uur: Eucharistieviering
- 11 uur: Eucharistieviering
- 12.30 uur: BBQ (inschrijven kan via domifiesta@dominicanen.org)
- 14 uur: Opening van de bar
- 19.30 uur: Eucharistieviering
Zaterdag 16 augustus 2025
- 9 uur: Ochtendgebed
- 11 uur: Eucharistieviering (van de zaterdag)
- 14 uur: Opening van de bar
- 18 uur: Eucharistieviering (van de zondag)
- 20 uur: Feestelijk concert ‘Het zingt in ons’ door Schola Gregoriana Dominicana t.g.v. 100 jaar Dominicanen in Het Zoute (koorzangen afgewisseld met samenzang)
Zondag 17 augustus 2025
- 9 uur: Ochtendgebed
- 9.30 uur: Eucharistieviering
- 11 uur: Eucharistieviering
- 14 uur: Opening van de bar
- 20 uur: Sing-along met P. Bernard de Cock
Meer info op dominicanen.org/nl/agenda/domifiesta-knokke-2025.